ABD Başkanı Trump'ın, Suriye'den askerlerini çekme kararı biraz sürpriz oldu. Gerçi Trump'un seçim sürecinde vaatlerinden biriydi çekilme kararı. Amerika'nın derin kuruluşlarından Pentagon, bu işe muhalifti. Son dönemde yaşanan Beyaz Saray-Pentagon gerilimlerini düşününce Suriye'den Amerikan askerlerinin çekilmesi önemli bir karar olduğu anlaşılıyor. Bundan sonra gözler Türkiye'de. Türkiye'nin Fırat'ın doğusuna yönelik operasyon planları sürerken bundan sonraki gelişmeleri ABD Eski Savunma Bakanlığı Orta Doğu Stratejisti, Yeni Amerika Düşünce Kuruluşu Stratejisti Oubai SHAHBANDAR ile konuştuk.
Trump'ın Suriye'den çekilme kararı sürpriz bir açıklama mıydı?
Trump'ı takip edenler için sürpriz olmamalı. Cumhurbaşkanlığı adaylık sürecinde zaten ABD'yi bu savaşlardan çekmek istediğini söylemişti. Yılın ilk yarısında Erdoğan ile ilk görüşmelerinde; ABD'yi çekmek istediğini ama Pentagon'dan buna karşı bir tepki gelince, kararını geri çekti biliyoruz. Bu en son telefon görüşmesinden sonra kararı açıklayınca Pentagon'un bir muhalefet ya da engel olma durumu kalmadı.
Zamanlamaya bakmamız lazım.
Çekilme kararıyla ilgili plan belli oldu mu?
Birkaç gün önce Trump, basına bir açıklama yaptı, gördük ki bu geri çekme kararı birkaç aya yayılacak. Bu gerileme kararı ne anlama geliyor ve ne kadar hızlı olacak? Bu Suriye kararları ile hizaya gelecektir. Ama Amerikalılar'a bir sürpriz olmamalı. Trump'ın, Türkiye ile Suriye kararları üzerinden daha iyi bir ilişki kurmak istemesi Washington'daki elitlerin istememesine rağmen bu sürpriz olmayacak.
Neden çekildi?
Trump'ın doktrinlerine, dünyaya bakış açısına, politikalarına daha yakından bakmamız gerekiyor. Birincisi, Amerika sonu olmayan savaşlar için kaynaklarını harcamamalı. Hele Türkiye gibi Suriye'nin geleceğine çok yatırım yapmış, Suriye'nin geleceği birbirine çok bağlı ülkeler varken, Amerika kendini bu kadar öne atmamalı. Amerika'nın hedefi DAEŞ'I yenmekti ve artık öyle bir duruma geldi ki DAEŞ, tehdit değil artık. Bu tehdit sona erdi. Erdoğan ile konuşmasından sonra Trump anladı ki Türkiye, Türkiye'nin Suriye'deki müttefikleri bu boşluğu doldurabilecek seviyede.
Amerika'nın Suriye'ye girme sebebi DAEŞ'ti. Bir de İsrail'in güvenliği var. Bu konu ne olacak?
Trump'ın, Ulusal Güvenlik Danışman'ından duyduk ki Amerika'nın Suriye'deki hedeflerinden biri İran'ın etkisini zayıflatmak. Bu hiçbir zaman Amerika'nın Suriye'deki varlığının orijinal hedefi değildi. Trump, hiçbir zaman bunu girme ya da kalma nedeni olarak söylemedi. Son dört senede gördük ki en az yüz defa hem İran hem Hizbullah pozisyonlarına karşı İsrail hava operasyonu düzenledi. Bu konuda Amerika, İsrail'i destekliyor. Amerika'nın daimi bulunması bu operasyonlara zaten katkı vermeyecek. İsrail hava kuvvetleri bu operasyonları Amerika olsa da olmasa da yapacak. Yakın gelecekte görünene göre Amerika olsa da olmasa da bu hava operasyonları hem İran'a hem de Hizbullah'a karşı devam edecek.
İsrail, Trump'ın çekilme kararına neden tepki gösteriyor?
Eninde sonunda her şey İran'ın. İsrail'in endişesi İran'ın, Suriye'deki askeri gücünü hedeflerini vurmak. Gelişmiş hedef vurma derecesi yüksek balistik füzeleri taşımak için, Hizbullah ve İsrail arasındaki gelecekteki savaşta kullanılabilecek Tahran'dan Şam ve Beyrut'a giden bir lojistik köprüsü kurma amacı var. Şii milisleri tarafından ikinci bir Hizbullah tarzı bir örgütün kurulması söz konusu olabilir.
Amerika YPG'ye binlerce tır dolusu silah verdi. Bu silahlar ne olacak?
Gerçeğe bakalım, bu silahların çoğu YPG'nin elinde kalacak. Amerikalılar geri çekildikçe bu silahları almak ve sadece silah da demeyelim, anti tank füzeler ve daha yüksek ağır silahları geri alma ihtimali çok düşük. Sadece Amerikalılar değil, Fransızlar da verdi, bunu da unutmayalım.
ERDOĞAN-TRUM GÖRÜŞMESİ
Türkiye, Amerika ile bir anlaşma yaparak mı Suriye'nin kuzeyine girmeye karar veriyor?
Fırat'ın doğusuna girmek, Trump ve Erdoğan arasındaki ikili anlaşmaya bağlı olacak. Unutmayın Amerikalılar'ın bölgede Kuzey ve Doğu Suriye'de 20 tane üssü var. Şu an önemli hedefi geri çekilen gücün güvenliğidir. Bu şu anlama gelir, geri çekildikçe Türkiye'nin operasyonu güçleri tamamen bölgeden ayrılmadan evvel operasyonu başlatmak istememesidir. Bu çekilme ne kadar hızlı olacak? Birbiriyle çatışan açıklamalar gördük Beyaz Saray ve Pentagon'dan bu konuda.
ABD iki ayda çekilmek isterken, operasyonlar 2 ay sonra mı olacak?
Bilmiyoruz. İlk başta Trump çok hızlı istedi bu geri çekilmeyi fakat basın açıklamasında çok daha net olmayan kelimeler kullanarak zamanlama hakkında çok net olmayan kelimelerle konuştu.
Türkiye bir iki hafta içinde operasyona başlarsa ne olur?
Ne kadar geniş bir operasyon ve tam olarak nerede başlayacak bu operasyon? Bu iki sorunun cevabı önemli.
PENTAGON'UN YPG SEVGİSİ
Amerika buradaki YPG/PKK terör grupları için ne düşünüyor?
Pentagon'un açıklamasında, "YPG'ye DAEŞ'e karşı savaşta ihtiyacımız var" diyor. Bakarsak en son kalan DAEŞ'liler ile Münbiç arasında 500 km var. Bence esas sorun neden hala bu bölgede Amerikan askeri var. Konu DAEŞ'ı yenmekse onun için Trump'ın istedikleri ile Pentagon'un istedikleri arasında çok büyük fark olduğunu görüyoruz. Çünkü Pentagon, YPG ile ilişkiyi çok sağlamlaştırdı. Savunma Bakanı'nın istifası Türkiye-Amerika ilişkilerindeki büyük bir engelin ortadan kalkması olacak bana göre.
Trump ile Pentagon arasındaki gerilimin sebebi nedir?
Pentagon önü açık, üstü açık bir varlığını temin etmek istiyor. YPG ile çok yakın bir ilişki inşa ettiler. Günün sonunda ilişkiler devletlerarası yapılır. Trump bunu anlıyor. Trump Türkiye ile anlaşırsa ve devletin Cumhurbaşkanı olarak Erdoğan ile anlaşırsa çok daha iyi bir anlaşmaya varabileceğini ve istediğinin daha fazlasını alabileceğini anlıyor.
TRUMP'UN KARARI
Trump, "Terör örgütü ile mi çalışalım, devletle mi çalışalım?" sorusuna "devlete" diye mi karar verdi?
Kesinlikle devletle. Trump devlet olmayan bir organizasyon ile çalışmak istemiyor. Trump Pentagon'a sordu, DAEŞ bitti mi, Evet, bitti çok küçük bir azınlık kaldı cevabını aldı. Pentagon her zaman bir bahane ile çıkar işin içinden.
DAEŞ şu an hem orada hem Avrupa ülkelerinde bir terör eylemi yaparsa Trump'ın geri çekilme kararını etkiler mi?
YPG'nin elinde bin tane DAEŞ tutsağı var. Belki bırakabiliriz bunları gibi üstü kapalı bir tehditleri söz konusu. Böyle bir kaos yaratmak için düşünüyorlardır. YPG istediğine ulaşmak için çok rahatlıkla her şeyi yapabilir ve bu tutsakları bırakabilir. YPG'nin daha evvel DAEŞ ile anlaşmalar yaptığı biliniyor. Bu bir komplo ya da şüphe değil. Bu bütün Batı medyasında da yer aldı. Görüyoruz ki YPG aynı zamanda Esad ile de hemen anlaşabilir.
Pentagon'un böylesine bir örgütü; DAEŞ ve Esad ile de görüşebilen bir terör grubu ile ilişkisini hangi amaçla sürdürüyor?
Sadece Pentagon demeyelim, Pentagon içindeki bölüklerden de bahsedelim. Irak'ta Suriye'ye bakan merkezi kolun içindeki bölükler var. Düşündükleri tek şey DAEŞ'I yenmek. Jeopolitik alana bakmıyorlar. DAEŞ neden ilk başta ortaya çıktı, ne şartlarda ortaya çıktı, bunu hiçbir zaman analiz etmiyorlar. Anlamıyorlar ki yaptıkları bazı şeyler ilk şartları yaratıyor. Amerika Suriye'de askeri üs inşa ettiğinde merkez komutayı kurduğunda çok uzun zaman kalacağını öngörerek, DAEŞ yenildikten sonra da kalacağını öngörerek kurdu ama bu Trump'ın vizyona karşı.
Obama zamanında mı?
Bu topun yuvarlanması Obama ile başladı.
YPG ile verilen destek Obama ve ekibi tarafından mı?
Kesinlikle Obama tarafından atanan ekip bunu desteklediğini söyleyebiliriz
YPG ve ona destek Obama'nın projesiydi ve burada özerk bir devleti Obama da mı istiyordu?
Obama buna karşı çıkmadı diyelim, istedi demeyelim.
BUZLAR ERİMEYE BAŞLADI
Amerika ile Türkiye arasında korkunç gerilimli 2-3 yıl yaşadık. Şimdi Türkiye-Amerika ilişkilerinin değiştiğini söyleyebilir miyiz?
Bence buzların erimesi başladı diyebiliriz. Beklememiz lazım. Hala çok erken. Hala bu yakınlaşmaya karşı derin bir devlet, bir elit var. Bunu bir sürü düşünce kuruluşlarından ve büyük kanallardaki devlete yakın yorumcuların açıklamalarından, görüyoruz, anlıyoruz.
Kim bunlar, derin güçler kim?
Suriye ve Irak'taki Kürt yanlısı lobinin alanları bunlar.
Fetullahçı Terör grubunun burada etkisi var mı?
Kesinlikle şüphem yok. Farklı paravan gruplar aracılığı ile. Kesin demiyorum ama etkisi vardır.
FETÖ SINIRDIŞI EDİLEBİLİR
Türkiye Fetullahçı terör örgütünün liderini ve 80 kişilik kadrosunu istiyor. Türkiye umutlanmalı mı?
Bu Fetullah'ın iadesi konusunda iki ülkenin sadece bu konu hakkında görüşmesi çok olumlu sayılabilir. Şu anki ilistrasyonlara göre bunun gerçekleşme şansı Obama Hükümeti döneminden daha yüksek. Trump politik atmosferde bir sürü yerden de baskı hissediyor. Trump Fetullah'ı geri iade etmese de ülkeden göndermek için farklı yollar deneyebilir. Yasal iade edecek gücü bulamazsa başka yollarda var Fetullah'ı vermek için.
Fetullah'ı ülke dışı sınır dışı etmek ve sınır dışı etmede en son geldiği ülkeye gönderilir. Bu tamamen Adalet Bakanlığı otoritesindedir.
Fetullahçı Terör Örgütü'nün dünyada yayılması ve 15 Temmuz darbe girişimi, Amerika'da CIA ya da derin devletin desteği olmadan yapabilir mi?
Obama hükümeti, Trump hükümetinden tamamen farklı bir operasyondur. Çok farklı insanlar vardı. İstihbarattan savunmaya kadar… Trump yönetimi ile Amerika'nın dış politikasında çok büyük bir değişim oldu. Tedbirli olarak ve dikkatli olarak iki ülkenin arasında daha iyi bir ilişkiler için bugün umut var. Unutmayalım, Obama Türkiye'ye verdiği sözleri tutmadı. Suriye üzerine anlaşma yapmak için Biden'ı, Türkiye'ye gönderdiğinde uçuşa kapalı bölge sözünü, DAEŞ'e karşı savaşta verdiği sözlerin hiçbirini tutmadı. Türkiye anlaşmaya vardığını düşünmüştü ama Obama sözünü tutmadı.
15 Temmuz darbe girişiminden Obama'nın haberi olmaması mümkün müdür?
Amerikan İstihbarat Aparatı içinde küçük bölümlerin bilgisi var mıydı, biliyor olabilir, sürpriz olmaz benim için. Bilselerdi ama ne dereceye kadar biliyorlardı, ne dereceye kadar ciddiye aldılar bu istihbaratı bu tartışılır.
Nasıl oluyor? / Ali Değermenci
