Covid 19 salgını Çin'de başladı. Dalga dalga yayıldı. Bütün ülkeler virüsün tanısını koymak için düğmeye bastı. Boğaziçi Üniversitesi mezunu Elif Akyüz, Serhat Pala ve Onur Bilenoğlu da Gebze Organize Sanayi Bölgesi'nde yerli ve milli kit üretmeye başladı. Bilenoğlu, hastalığın teşhisi ve seyri ile ilgili TAKVİM'e çok önemli açıklamalar yaptı:
ÇALIŞMAYA NE ZAMAN BAŞLADINIZ?
2002 yılından beri moleküler tanı kitleri geliştiriyorum. Salgın yayılmaya başlayınca daha önceki bilgilerimizi ve işbirliklerimizi ortaya koyarak acil durum planlaması yapıp tanı kiti geliştirmeye başladık.
Onur Bilenoğlu
ÜRETİMİ NASIL OLDU?
Önce saptamak istediğiniz mikroorganizmanın genetik haritasına sahip olmanız gerekir. Dünya Sağlık Örgütü Çin'den gelen bilgileri tüm dünyayla paylaştı. Zaten herkes de o verileri kullandı. Kiti 2 ayda tamamladık.
TEST NE KADAR SÜREDESONUÇLANIYOR?
Bir cihazda iki buçuk saat içinde 30 hastaya sonuç verebiliyoruz. Kitlerimiz yeni bahsedilmeye başlanılan hızlı tanı kitlerinden farklı. Bir cihaza ve eğitim almış bir teknikere ihtiyaç var. Dolayısıyla kaç fazla cihazla paralel çalışabilirseniz test sayınızı o kadar arttırabilirsiniz.
DSÖ, AĞUSTOS VE EYLÜL'DE İKİNCİ BİR SALGIN DALGASI GELEBİLECEĞİNİ SÖYLEDİ. KATILIR MISINIZ?
Enfeksiyona yönelik aşı veya ilaç henüz olmadığı için burada en önemli şey enfeksiyonu kapmamaya yönelik eylemler. Yani sosyal izolasyon. Ancak ölüm sayıları azalma eğilimine girerse ve insanlar rahatlayıp kendilerini dışarı atmaya başlarlarsa o zaman enfeksiyon kaldığı noktadan tekrar başlar. İkinci bir dalga oluşturabilir. Bence şuan bu ihtimal var.
VİRÜS MUTASYONA UĞRAR MI?
Gördüğüm şeylere göre virüs çok hızlı değişen bir virüs değil o nedenle bence bu ihtimal zayıf. Daha ölümcül bir virüse dönüşme ihtimalini zayıf görüyorum.
BU BİTER BAŞKASI GELİR
AŞI bulunduğunu varsayalım. O zaman bile belki Coronavirüs defterini kapatmış olabiliriz ama yarın öbür gün çıkacak başka bir virüs için her şey baştan başlamış olacak. Belki ilerde laboratuvarda üretilmiş virüslerle de karşılaşabiliriz. Dolayısıyla aşı bulundu rahat ettik artık gibi bir rahatlığa kavuşamayacağız maalesef. Dikkatli yaşamaya devem etmek durumundayız.
PANGOLİNDEN GEÇMİŞ OLABİLİR
LABORATUVARDA üretilmiş bir virüse benzemiyor bu. Veriler bir evrim yolu takip ettiğini gösteriyor. Yani kendiliğinden oluşmuş. Virüsün Pangolin karınca yiyen bir hayavandan geçtiği yönünde... Bu geçiş sırasında değişmiş olduğuna yönelik bazı bulgular var.
DÜNYANIN 3'TE 2'Sİ HAPİS
ŞU an dünya nüfusunun üçte biri evlerinde hapis halinde yaşıyor. Bilinmezlik insanları daha da yoruyor. Ama bence bu ders insanların kendi davranışlarını ve hareketlerini ileri dönük olarak tekrar planlamalarını sağlayacak. Doğayla daha barışık yaşamak bakımından çok da olumlu bir deneyim olacaktır.
ASLINDA ÖLDÜRMEK İSTEMİYOR
VİRÜS bizi öldürme amaçlı hareket etmiyor. Ama doğası gereği kendisini çoğaltma dürtüsüyle hareket ediyor ama bu ölümle sonuçlanıyor. Sadece korona değil benzer virüslerin de amacı bir organizmanın içinde çoğalmak.
NASIL OLUYOR? / ALİ DEĞERMENCİ
