Eleq ipucu sorusu için bekleyiş sona erdi. Eleq tarafından yapılan açıklamada, "2. Dünya Savaşı'nın en önemli ajanı kabul edilen ve Ankara'da elçiliklerde uşaklık görevinde bulunan, Arnavut asıllı Türk "Çiçero" kimdir bilen var mı?" denildi. İşte 19 Ocak Eleq ipucu sorusu ve yanıtı...
ELEQ İPUCU SORUSU (19 OCAK 2019)
Soru: Arnavut asıllı Türk "Çiçero" kimdir?
Cevap: İLYAS BAZNA
Cicero (Çiçero) kod adıyla tanınan Elyesa Bazna, 28 Haziran 1904 tarihinde dünyaya geldi. Arnavut asıllı Türk casustur. Babasının ölümünden sorumlu tuttuğu İngilizlerden nefret etmesi, parasal kazanç arzusu ve hep bir operacı olmak istemesine rağmen II. Dünya Savaşı esnasında Ankara'da çeşitli büyükelçiliklerde uşaklık yapıyor olması casusluk yapmaya başlamasına önayak oldu.
II. Dünya Savaşı yıllarının Ankara'sından önce Yugoslavya Krallığı büyükelçisinin, ardından Almanya büyükelçiliği müsteşarının uşaklığını yaptı. Almanya elçilik müsteşarı mektuplarını okuduğu için gerekçesiyle kovuldu.
1942'den itibaren Britanya İmparatorluğu'nun Ankara büyükelçisi Sir Hughe Knatchbull-Hugessen'in uşaklığını yapmaya başladı, banyosunda sırtını ovarken ona opera aryaları okuyacak kadar büyükelçi ile yakınlık kurdu. 21 Ekim 1943'ten itibaren fotoğraflarını çektiği gizli belgelerin örneklerini Almanya büyükelçiliğine teslim etmeye başladığı bilinmektedir. Bunun için, Almanya Büyükelçiliği'nde ataşelik yapan Ludwig Moyzisch'e kendisi yaklaşarak 20 000 Sterlin karşılığı elindeki elli altı belgeyi satma önerisinde bulunmz. Kısa bir süre ücretli bir Alman ajanı haline gelmiş ve Alman istihbarat servislerince kendisine "Çiçero" kod adı verildi. Müttefiklerce düzenlenen uluslararası toplantılar ve bazı bombardıman planları hakkında önemli bilgiler aktarmış olmakla birlikte, Normandiya Çıkarmasına ilişkin çok belli belirsiz istihbarat ulaştırdı. Bütün bu dönem boyunca Ankara'daki İngiliz istihbarat görevleri, Çiçero'nun İngilizce anlamadığını zannetmekte, kendisini casusluğundan şüphelenilmeyecek biri olarak görmekteydi.
Elyesa Bazna casusluk yaptığı yıllarda Von Papen'in taktığı kod adının Çiçero olduğunu bilmiyordu. Hatta, kendisinin Çiçero olduğunu ancak 1950'de, sefarette belgeleri teslim ettiği Moyzisch'in tüm yargılamaların ardından inzivaya çekildiği Tirol Alpleri'nde yazdığı anılarından ve yine 1950'de, İngilizlerin artık bu casusluk olayını açıklamasıyla öğrenebildi.
Elyesa Bazna 1970'te, Münih'te 66 yaşında, yoksul bir gece bekçisi olarak hayatını kaybetti.
