Ama son yıllarda iyiden iyiye bir garip oldular.
Olur olmaz her konuyu Gazi Paşa'ya bağlamaya başladılar. Şimdiki gözdeleri ise Taliban. Ne yapıyorlar, ediyorlar Taliban'dan konuyu Gazi Paşa'ya getiriyorlar. "Taliban'ın haline iyi bakacakmışız ve o manzaraya bakıp Atatürk'e şükredecekmişiz. Atatürk olmasa biz de Afganistan gibi olurmuşuz." Kast ettikleri şeyler Taliban'ın özellikle kadınları hedef alan aşırı ve zalimane davranışları.
İyi de insan ister istemez soruyor; Gazi Paşa'dan önce bu topraklarda kadınlar Taliban rejimindeki gibi bir hayat mı yaşıyordu ki "O" olmasaydı biz de Taliban gibi olurduk diyorlar? Şimdi Sultan Abdülhamid Han zamanında kurulan kız mekteplerinden, hemşire okullarından bahsetsek kızarlar. Ezberleri bozulur çünkü. Kafa konforları dağılır. Roman yazan, cemiyet kuran, matbuatta yazarlık yapan, ticaret yapan kadınları anlatsak hepten saldırganlaşırlar. Vay Efendim sen Osmanlı'yı mı savunuyorsun demeye başlarlar. Sanki Osmanlı'nın senin benim savunmama ihtiyacı varmış gibi.
Gel de anlat; bu toprakların devlet birikiminden, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e miras kalan bürokrasiden, toplumsal yapıdan, şehir hayatından, hukuk sisteminden, mimariden, entelektüel birikimden bahset. Tüm bunları Afganistan'la, Taliban'ı mümkün kılan ortamla karşılaştır. Ne kadar farklı olduğunu anlamalarını bekle.
Türkiye'nin Cumhuriyet'i de içeren bu birikim sayesinde hiçbir zaman Afganistan, İran ya da başka bir yer -inşallaholmayacağını söyle. Söyle de kim düşünecek, okuyacak ve anlayacak!
Mesela Afganistan'daki en temel sorunlardan birisinin aşiret yapısı olduğunu söylesek anlamazlar. Bu topraklarda çok erken bir dönemde aşiret bağlarının çözüldüğünü, son dönem Osmanlı'da milliyetçilik fikrinin etkili olduğunu, zaten Gazi Paşa ve dönemin sair önemli zevatının bu entelektüel atmosferde yetiştiğini söylesek hepten çileden çıkarlar. Öyle ya Gazi Paşa'nın gökten zembille indiğini zannetmek onun bir "Osmanlı Subayı" olduğunu ve o atmosferde yetiştiğini kavramaktan çok daha konforlu ve kolay.
Haydi bir kıyağımız olsun; illa Taliban üzerinden lafı Gazi'ye getireceksiniz kadın üzerinden vulgar bir batıcılık rotası yerine ulus devlete odaklanın. Paşa'nın en büyük başarısı eksiği gediği ile bu topraklarda bir ulus devlet kurup, kurumsallaştırmasıdır.
Sizin gibi marazi bir sevgi duyup duymamak insanların kişisel tercihidir ama kurucu rolünden dolayı hakkını teslim etmek objektif bir tutum olacaktır. Övecekseniz buradan övün ama orada da gerçekçiliği elden bırakmayın lütfen. Cumhuriyet'ten önce bu topraklarda kör topal bir çok partili hayat tecrübesi ve elitler arasında dar çerçeveli fakat canlı bir kamusal tartışma ortamı vardı. Bunlardan vazgeçmek ne kadar kaçınılmazdı ne kadar Gazi'nin tercihlerinin sonucuydu ona da bir zahmet azıcık kafa yorun.
Kısacası düşünün, okuyun, tartışın. Benim söylediklerimi kabul etmezsiniz muhtemelen ama düşünmek herkese olduğu gibi size de iyi gelecektir.
